Sanskrit Slokas with meaning in Hindi & English

Sanskrit Slokas with meaning in Hindi & English

Here are mention Sanskrit Slokas with meaning in Hindi, Sanskrit Shlokas with meaning in English.

अमन्त्रमक्षरं नास्ति, नास्ति मूलमनौषधं। 

अयोग्यः पुरुषः नास्ति योजकस्तत्र दुर्लभः।।

अन्वय:

अमन्त्रम् अक्षरं नास्ति, अनौषधं मूलं नास्ति, अयोग्यः पुरुषः नास्ति, तत्र योजकः दुर्लभः। 

हिन्दी अर्थ -

कोई भी व्यक्ति अक्षर मन्त्रहीन नहीं है, ( कोई भी) जड़ औषधि से रहित नहीं है। (कोई भी) व्यक्ति अयोग्य/नालायक नहीं है, वहाँ (उन्ही गुणों को) संयोजक/ एकत्र करने वाला (ज्ञानी का मिलना ) दुर्लभ है।   

English Meaning-

No person is letter-less, (anyone) is not devoid of root medicine. (Any) person is not unworthy / worthless, there (the same qualities) the organizer / gatherer (meeting of the knowledgeable) is rare.

Sanskrit Slokas with meaning in Hindi


सम्पत्तौ च विपत्तौ च महतामेकरूपता। 

उदये सविता रक्तो रक्तश्चास्तमये तथा।।

अन्वय :

महताम् सम्पत्तौ च एकरूपता भवति। यथा सविता उदये रक्तः भवति, तथा एव अस्तमये च रक्तः भवति।  

हिन्दी अर्थ -

महापुरुषों की सम्पत्ति में और विपत्ति में एकरूपता/समानता होती है। जैसे, सूर्य उदय होता हुआ (भी) लाल होता है , और अस्त होते हुए भी लाल होता है। 

English Meaning-

There is uniformity in the wealth of great men and in adversity. For example, the sun is red when it rises, and red when it sets.

Sanskrit Slokas with meaning in English


विचित्रे खलु संसारे नास्ति किञ्चिन्निरर्थकम्। 

अश्वश्चेद् धावने वीरः भारस्य वहने खरः।।

अन्वय:

विचित्रे संसारे खलु किञ्चित् निरर्थकं नास्ति। अश्वः चेत् धावने वीरः, तर्हि भारस्य वहने खरः (वीरः) अस्ति।  

हिन्दी अर्थ -

विलक्षण संसार में निश्चय ही कुछ भी निरर्थक नहीं है। यदि घोडा दौड़ने में वीर है, तो गधा भार को ढोने में। 

English Meaning-

Certainly nothing is meaningless in the strange world. If the horse is brave in running, the donkey is in carrying the load.

Sanskrit Slokas with meaning 

Also Read-


आलस्यं हि मनुष्याणां शरीरस्थो महान रिपुः। 

नास्त्युद्यमसमो बन्धुः कृत्वा यं नावसीदति।

अन्वय : 

मनुष्याणां शरीरस्थः महान शत्रुः आलस्यं। उद्यमसमः बन्धुः न अस्ति यं कृत्वा न अवसीदति। 

हिन्दी अर्थ -

मनुष्यों के शरीरमें रहने वाला आलस्य ही सबसे बड़ा शत्रु है। परिश्रम के समान मनुष्यों के कोई मित्र नहीं है, जिसे (परिश्रम) करके (मनुष्य कभी) दुःखी नहीं होता है।  

English Meaning-

Laziness living in the human body is the biggest enemy. There is no friend of human beings like hard work, by doing (hard work) (man) never gets sad.

Sanskrit Slokas with meaning in Hindi and English


गुणी गुणं वेत्ति न वेत्ति निर्गुणो, बली बलं वेत्ति न वेत्ति निर्बलः।

पिको वसन्तस्य गुणं न वायसः, करी च सिंहस्य बलं न मूषकः।।   

अन्वय : 

गुणी गुणं वेत्ति, निर्गुणः न वेत्ति, बली बलं वेत्ति, निर्बलः न वेत्ति, वसन्तस्य गुणं पिकः, वायसः न, सिंहस्य बलं करी, मूषकः न। 

हिन्दी अर्थ -

गुणी व्यक्ति गुण जनता है, निर्गुण व्यक्ति गुण नहीं जनता। शक्तिशाली व्यक्ति बल जनता है, निर्बल व्यक्ति बल नहीं जानता। वसन्त का गुण केवल कोयल जानती है, कौआ नहीं जानता है। सिंह का बल केवल हाथी जानता है, चूहा नहीं।  

English Meaning-

A virtuous person knows the virtues, the Nirguna person does not know the virtues. A strong person knows strength, a weak person does not know strength. Only the cuckoo knows the quality of spring, the crow does not. The power of a lion is known only to an elephant, not a mouse.

Sanskrit Slokas with meaning in Hindi


निमित्तमुद्दिश्य हि यः प्रकुप्यति, ध्रुवं स तस्यापगमे प्रसीदति। 

अकारणद्वेषी मनस्तु यस्य वै कथं जनस्तं परितोषयिष्यति।।

अन्वय: 

यः निमित्तं उद्दिश्य प्रकुप्यति सः तस्य (निमित्तस्य) अपगमे ध्रुवं प्रसीदति यस्य मनः अकारणद्वेषी (अस्ति) जनः तं कथं परितोषयिष्यति।  

हिन्दी अर्थ -

जो किसी वजह को लक्ष्य करके अधिक क्रोध करता है, वह उसकी (वजह की) समाप्ति पर खुश होता है। (लेकिन) जिसका मन अकारण द्वेष करने वाला है, उसको मनुष्य कैसे सन्तुष्ट करेगा। 

English Meaning-

One who gets more angry by aiming for a cause, he is happy at the end of it. (But) how can a man satisfy the one whose heart is full of hatred without cause?


Sanskrit Slokas with meaning 


उदीरितोSर्थः पशुनापि गृह्यते, हयाश्च नागाश्च वहन्ति बोधिताः। 

अनुक्तमप्यूहति पण्डितो जनः, परेङ्गितज्ञानफला हि बुद्धयः।।

अन्वय: 

पशुना अपि उदीरितः अर्थः गृह्यते, हयाः नागाः च बोधिताः वहन्ति, पण्डितः जनः अनुक्तं अपि ऊहति, बुद्धयः परेङ्गितज्ञानफलाः भवन्ति।  

हिन्दी अर्थ -

पशु के द्वारा भी, कहा हुआ भावना ग्रहण किया जाता है। जैसे घोड़े और हाथी बताए गए को समझते हैं। ज्ञानी व्यक्ति न कहे हुए को भी अन्दाजा लगा लेते हैं। बुद्धिमान व्यक्ति ही दूसरों के संकेतजन्य ज्ञान रूपी फल वाले होते हैं। 

English Meaning-

Even by the animal, the said feeling is received. Just like horses and elephants understand what is told. A wise person can guess even what is not said. Only intelligent people are the fruit of the knowledge of others.

Sanskrit Slokas with meaning in Hindi


क्रोधो हि शत्रुः प्रथमो नराणां देहस्थितो देहविनाशनाय। 

यथास्थितः काष्ठगतो ही वह्निः, स एव वह्निर्दहते शरीरम्।।

अन्वय: 

नराणां देहविनाशनाय प्रथमः शत्रुः देहस्थितः क्रोधः। यथा काष्ठगतः स्थितः वह्निः काष्ठं एव दहते (तथैव शरीरस्थः क्रोधः) शरीरं दहते। 

हिन्दी अर्थ - 

निश्चित रूप से मनुष्यों के शरीर के विनाश के लिए प्रथम शत्रु क्रोध है। क्योंकि, जैसे लकड़ी में स्थित आग लकड़ी को निश्चित रूप से जलाती है, वैसे ही मनुष्य के क्रोध निश्चित शरीर को जला देते है।  

English Meaning-

Surely the first enemy for the destruction of the human body is anger. Because, just as the fire in the wood definitely burns the wood, so the anger of man definitely burns the body.

Sanskrit Slokas with meaning in Hindi


मृगा मृगैः सङ्गमनव्रजन्ति, गावश्च गोभिः तुरगास्तुरङ्गैः। 

मूर्खाश्च मूर्खैः सुधियः सुधीभि, समान-शील-व्यसनेषु सख्यम्। 

अन्वय :

मृगाः मृगैः सह, गावश्च गोभिः सह, तुरगाः तुरङ्गैः सह, मूर्खाः मूर्खैः सह, सुधियः सुधीभिः सह अनुव्रजन्ति। समानशीलव्यसनेषु सख्यं। 

हिन्दी अर्थ -

हिरण, हिरणों के साथ; और गायें, गायों के साथ; घोड़े, घोड़ों के साथ; और मूर्ख लोग मूर्खों के साथ; विद्वान् लोग विद्वानों के साथ (मिलाप) अनुसरण करते हैं। समान शील और स्वभाव होने पर मित्रता होती है।   

English Meaning-

deer, with deer; and cows, with cows; Horses, with horses; and foolish people with fools; The learned people follow (milap) with the scholars. Friendship is when there is equal modesty and temperament.

 Sanskrit Slokas with meaning in English


सेवितव्यो महावृक्षः फलच्छायासमन्वितः। 

यदि दैवात् फलं नास्ति छाया केन निवार्यते।।

अन्वय: 

फलच्छाया-समन्वितः महावृक्षः सेवितव्यः। दैवात् यदि फलं नास्ति छाया केन निर्वार्यते। 

हिन्दी अर्थ -

फल और छाया से युक्त महान वृक्ष का संरक्षण करना चाहिए।  यदि इत्तिफ़ाक़ से फल नहीं है तो छाया किसके द्वारा रोकी जाती है ?

English Meaning-

A great tree with fruit and shade should be protected. If there is no fruit by chance, then by whom is the shadow stopped?

Sanskrit Slokas with meaning in English


पश्येम् शरदः शतम, जीवेम् शरदः शतम्,

शृणुयाम् शरदः शतम्, प्रब्रवाम् शरदः शतम्, 

अदीनाः स्याम् शरदः शतम् शूयश्च शरदः शतात्।।

हिन्दी अर्थ -

हम सौ शरद तक देखें, सौ वर्ष तक जीवित रहें, सौ वर्षों तक सुनें, सौ वर्षों तक बोलें, सौ वर्षों तक (किसी भी प्रकार से) दीन न हों, अर्थात हम सौ वर्षों तक जीवित रहें। 

English Meaning-

Let us see till a hundred autumns, live for a hundred years, listen for a hundred years, speak for a hundred years, do not be humbled (by any means) for a hundred years, that is, we may live for a hundred years.

Post a Comment

please do not enter any spam link in the comment box.

Previous Post Next Post